OBUZITO BWOMUGASO
Okugabanya n’omutindo gw’enku za agarwood mu Indonesia omuli okunnyonnyola amakulu g’ebigambo, ensengeka n’omutindo gw’enku za agarwood wamu n’okuziddukanya omuli enkulaakulana y’okutunda ebweru okumala emyaka 5 (etaano), ekibiina kya Indonesian Agarwood Association (ASGARIN) kikola okunoonyereza ku agarwood byombi mu bigambo wa enkola z’okuggya ebintu, okugabanya omutindo n’okutunda ebweru w’eggwanga mu mawanga agagenda.
ENNYONNYOLA YA AGARWOOD
Ennyonyola ya agarwood okusinziira ku data n’amawulire agafunibwa ASGARIN kika kya muti nkalu okuva mu muti gwa agarwood ogukola agarwood ogukula mu butonde, nga gulimibwa n’enkola z’obutonde ezirimu obuwuka, gwa kicupuli era nga gulimu resin era nga gulimu fiber, obuzito era nga gufulumya akawoowo bwe yayokebwa.
ENNYONNYOLA Y’EKIGAMBO AGARWOOD
Amakulu ga agarwood okusinziira ku ASGARIN data n’amawulire ge gano wammanga:
Agarwood resin ye: Ekitundu ekikaluba eky’omulambo ekirimu ekirungo ekinene ekya mastic ekikung’aanyiziddwa.
Sapwood agarwood ye: Ekitundu ky’embaawo enkalu ekirimu okukuŋŋaanyizibwa kwa mastic mu bungi obutono.
Mediocrtia garwood ye: Ekiva mu kukuŋŋaanyizibwa kwa mastic ey’omutendera ogw’olubereberye ku carotid ekola mpola mu miguwa egy’erangi enjeru egya kitaka.
Okumanya Ebika bya Agarwood mu Indonesia Okusinziira ku Ndagaano wakati w’ekitongole ekinoonyereza ekya LIPI ne ASGARIN mu 2006
• Ekiwuka ekiyitibwa Aquilaria Mallaccensis
• Aquilaria Beccariana, omuwandiisi w’ekitabo kino
• Ekiwuka ekiyitibwa Aquilaria Microcarpa
• Ekifo ekiyitibwa Aquilaria Hirta
• Ekifo ekiyitibwa Aquilaria Filaria
• Ebirungo ebiyitibwa Gyrinops Spp
• Ekiwuka ekiyitibwa Aquilaria Mallaccensis Enklea
EBIKWATA KU KIKA
Mu Indonesia, enku za agar zisobola okukuŋŋaanyizibwa mu ngeri bbiri: sapwood (omutindo ogusinga obulungi) n’ekika kya Mediocrity (omutindo ogwa wakati n’ogwa wansi).
AGARWOOD OKUSABA
Okugabanya enku kukolebwa okusinziira ku kusaba kw’omuguzi n’omutindo gw’enku / omutindo n’ebika by’enku (Aquilaria Mallacensis, Filaria, Gyrinops Spp) okusinziira ku nkula y’enku ey’obutonde. Agarwood, ensengeka ya Agarwood eri bweti:
a.Bbulooka/Ebikonge, Chips/flakes, Anchovies, Entangawuuzi ne Pawuda.
okutokota
c.Eddagala lya Resin (BMW) .
d. Evvu erya kasasiro (Amafuta agalongooseddwa ne resin) .
Butto wa Agarwood alimu:
enku z’omubisi
okumasamasa
Resin obuwunga bwa kasasiro
Evvu ly’amafuta erya kasasiro
Mediocrity erimu:
• Obukulu bwa wakati A, B, C, TGC (BC) .
• Omuzungu ow’omu makkati. Anchovy (ekitengejja) .
Agarwood sapwood erimu:
Super ey’emirundi ebiri, Super A, .
Super B, Anchovy A, Anchovy B, ne Saba (okubbira) .
ENKOZESA N’ENKOZESA Y’OKUTWALA
Enkola n’enkola y’okutwala enku za agarwood mu Indonesia zikolebwa abantu b’omukitundu abanoonya agarwood okusinziira ku biva mu kulondoola n’emize gy’ebitundu ebiri ku mabbali g’ebibira n’abasuubuzi abanoonya agarwood, nga kino kikolebwa mu mitendera.
nga bwe kiri wansi :
Omutendera ogusooka
okunoonyereza ku kifo
Omutendera ogwokubiri
funa olukusa lw’okusolooza ssente okuva mu KSDA Hall y’omu kitundu era weewandiise nga mmemba wa ASGARIN
Omutendera ogwokusatu
Tegeka abakozi ne BAMA
Omutendera ogw’okuna
Okukung’aanya n’okutambuza ebizuuliddwa enku za agar okuva mu kibira
Omutendera ogw’okutaano
Okutunda enku za agar okuva mu bibira eby’obutonde eri abakung’aanya enku/abasuubuzi ku mutendera gw’ekyalo ne/oba mu disitulikiti entono
Omutendera ogw’omukaaga
Okutunda enku za agar okuva mu bibira eby’obutonde eri abatunda ebweru ku mutendera gw’amasaza ne/oba wakati w’ebizinga naddala mu Java (Jakarta ne Surabaya) .
Omutendera ogw’omusanvu
Enkola eri Amakolero
Omutendera ogw’omunaana
Okutunda ebweru w’eggwanga
OKULAMBULA OMUTENDO
Buli musuubuzi wa wano alina obukugu obw’enjawulo okusunsula ensengeka z’omutindo, omuli ebika by’enku za sapwood ne kemedangan, kino kigenderera okuteekawo emiwendo okusinziira ku mutindo okusinziira ku kusaba okuva eri abaguzi.
Omukungu asunsula nga alina kapito ow’okutegeera ekika okusinziira ku bika n’omutindo gw’enku, ali mu kusunsula chili ng’atudde ku kitundu kya agarwood, ng’akozesa n’obwegendereza okukwata amaaso n’okusiba emikono okuzuula okusinziira ku mutindo
Global ne mediocrity ebibadde birongooseddwa olwo ne bikalizibwa mu musana okukendeeza ku mazzi okutuuka ku ddaala erya wansi mu buli kifo eky’enjawulo.
EKITUNDU EKITUNDIBWA ABA AGARWOOD
Okusinziira ku kukungaanya n’okuleeta enku za agarwood mu Indonesia okusinziira ku kugabanya omugabo ogw’okukung’aanya. Okukwata ebimera eby’obutonde n’ebisolo by’omu nsiko ekifulumiziddwa minisitule y’obutonde bw’ensi n’ebibira mu Republic of Indonesia cq ekitongole ekivunaanyizibwa ku kukuuma eby’obugagga eby’omu ttaka n’obutonde (KSDAE) kyawuddwamu ebika bibiri n’ebitundu eby’okukung’aanya
agarwood mulimu:
• Aquilaria Malaccensis etegekeddwa okubeera mu bifo eby’okukung’aanya ebintu ku kizinga Sumatra ne ku kizinga Kalimantan.
• Aquilaria Filaria esalibwawo mu bitundu ebikung’aanya mu kizinga Papua, West Papua, ebitundu by’ekitundu kya Maluku ne Sulawesi Region.
• Gyrinops Spp eteekeddwawo okukola ekifo eky’okuggyamu ebintu ku kizinga NTT, ekitundu ku NTB Maluku Region ne Sulawesi Region.
OKUKUUMA ENKU MU AGARWOOD
Mulimu ebintu 3 (bisatu):
- Enkola y’obutonde – Obuwangaazi n’enkola yaayo ey’obutonde
- Ekika – Okuziyiza okusaanawo nga tuyita mu Kulima
- Ensengekera y’obuzaale – Okukozesa eby’obugagga eby’omu ttaka n’okulima okusobola okuwangaala mulimu emisingi 3:
omu. Okukozesa n’okuggyamu enku za agarwood (NDF) mu ngeri etasaanyaawo .
b. Omusingi gw’okwegendereza, okusinziira ku nkola z’okuddukanya enku za agarwood.
c. Okukuuma ebibira okutangira obuwuka obutonotono okusaanawo olw’enkola y’okukola enku za agarwood ez’omutindo ogwa waggulu (sapwood) zireme kusaanawo
EMIGASO GY’OKULIMIRA AGARWOOD
• Awagira enteekateeka y’okukuuma ebika by’ebisolo
• Okukuuma okukuuma eby’obugagga eby’omu ttaka
• Okwongera ku kukola enku za agarwood okusobola okukolebwa mu ggwanga
• Okuwagira ebikozesebwa ebisookerwako eby’amakolero g’awaka
• Okwongera ssente z’ebweru nga tuyita mu kutunda ebweru w’eggwanga
• Okwongera ku bibala ebiva mu bitonde eby’enjawulo
• Okwongera ku nnyingiza y’abalimi b’okulima Agarwood
• Okwongera ku mikisa gy’emirimu
• Ekozesebwa ng’ekirungo ky’eddagala, obuwoowo n’emikolo gy’emikolo
Enkola y’obusuubuzi eya Agarwood:
• Ebikuta (bulooka) .
• Butto
• Butto (ekiva mu kulongoosa) .
• Ebirungo ebiyitibwa Resin
• Hio